จังหวัดนครปฐมมีเนื้อที่ประมาณ 2,168.327 ตารางกิโลเมตร หรือประมาณ 1,355,204 ไร่ เป็นจังหวัดที่มีขนาดใหญ่เป็นอันดับที่ 65 ของประเทศไทย ตั้งอยู่บริเวณ
  ลุ่มแม่น้ำท่าจีน พื้นที่ทั่วไปเป็นที่ราบลุ่ม ไม่มีภูเขา มีที่ดอนเฉพาะทางตะวันตกเฉียงเหนือของอำเภอเมืองฯ และอำเภอกำแพงแสน ส่วนพื้นที่ราบลุ่มบริเวณลุ่มแม่น้ำ
  ท่าจีน หรือแม่น้ำนครชัยศรี ได้แก่ ท้องที่ในเขตอำเภอนครชัยศรี อำเภอสามพราน และอำเภอบางเลนเมืองนครปฐมเดิมตั้งอยู่ริมทะเล และเป็นศูนย์กลางการค้าและ
  การคมนาคมที่เจริญรุ่งเรืองแห่งหนึ่ง จึงมีชนชาติต่างๆ อพยพเข้ามาตั้งถิ่นฐานอยู่เป็นจำนวนมาก ต่อมาเกิดภาวะแห้งแล้ง เพราะกระแสน้ำที่ไหลผ่านตัวเมืองเปลี่ยน
  ทิศทางไป ประชาชนจึงอพยพไปตั้งหลักแหล่งอยู่ริมแม่น้ำบริเวณใกล้เคียง และสร้างเมืองใหม่ขึ้นชื่อว่า “นครชัยศรี” หรือ “ศิริชัย” เมืองนครปฐมจึงถูกปล่อยทิ้งร้างนับ
  แต่นั้นมาเป็นเวลาหลายร้อยปีในสมัยของพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ 4 ในขณะที่ยังผนวชอยู่ ได้ทรงธุดงค์ไปพบพระปฐมเจดีย์ เมื่อพระองค์
  เสด็จขึ้นครองราชย์จึงโปรดให้ก่อเจดีย์แบบลังกาครอบเจดีย์องค์เดิมไว้ ทรงปฏิสังขรณ์บริเวณรอบองค์พระปฐมเจดีย์ให้มีสภาพดี และโปรดให้ขุดคลองเจดีย์บูชาขึ้น
  เพื่ออำนวยความสะดวกด้านการคมนาคมต่อมา ในสมัยรัชกาลที่ 5 ได้มีการก่อสร้างทางรถไฟสายใต้ผ่านไปยังเมืองนครปฐม พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้า
  อยู่หัวจึงโปรดให้ย้ายเมืองจากตำบลท่านา อำเภอนครชัยศรี มาตั้งที่บริเวณพระปฐมเจดีย์เหมือนเช่นสมัยโบราณ ต่อมา ในรัชสมัยของพระบาทสมเด็จพระมงกุฎ
  เกล้าเจ้าอยู่หัว ก็ได้โปรดให้สร้างพระราชวังสนามจันทร์ขึ้น สำหรับเป็นที่เสด็จแปรพระราชฐาน และโปรดให้ตัดถนนเพิ่มขึ้นอีกหลายสาย รวมทั้งสร้างสะพาน
  ใหญ่ข้ามคลองเจดีย์บูชา แล้วทรงพระราชทานนามว่า “สะพานเจริญศรัทธา” และได้โปรดให้เปลี่ยนชื่อจากเมือง “นครชัยศรี” เป็น “นครปฐม” แต่ชื่อมณฑลยังคง
  เรียกว่า “มณฑลนครชัยศรี” อยู่ จนกระทั่งยกเลิกไปในสมัยพระบาทสมเด็จพระปกเกล้าเจ้าอยู่หัวปัจจุบันจังหวัดนครปฐมแบ่งการปกครองออกเป็น 7 อำเภอ คือ  
  อำเภอเมืองนครปฐม อำเภอกำแพงแสน อำเภอนครชัยศรี อำเภอดอนตูม อำเภอบางเลน อำเภอสามพราน และอำเภอพุทธมณฑล