นครนายกเป็นจังหวัดในภาคกลาง สันนิษฐานว่าเคยเป็นเมืองโบราณสมัยทวาราวดี มีหลักฐานแนวกำแพง เนินดิน และสันคู อยู่ที่ตำบลดงละครจังหวัด
  นครนายกเดิมชื่อบ้านนา ปรากฎหลักฐานในสมัยกรุงอยุธยาว่าเป็นเมืองหน้าด่านทางทิศตะวันออก ในสมัยพระเจ้าอู่ทองแห่งกรุงศรีอยุธยา ดินแดนของ
  นครนายกเป็นป่ารกชัฏ ทำการเพาะปลูกไม่ค่อยได้ผล มีไข้ป่าชุกชุม ผู้คนจึงพากันอพยพไปอยู่ที่อื่นจนเมืองกลายเป็นเมืองร้างต่อมาพระมหากษัตริย์
  ทรงทราบความเดือดร้อนของชาวเมือง จึงโปรดให้ยกเลิกภาษีค่านา เพื่อจูงใจให้ชาวเมืองอยู่ที่เดิม ทำให้มีผู้คนอพยพมาอยู่เพิ่มมากขึ้นจนเป็นชุมชนใหญ่
  และเรียกเมืองนี้กันติดปากว่าเมืองนา-ยก ภายหลังกลายเป็นนครนายกจนทุกวันนี้ในปี พ.ศ.2437 พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ 5
  ทรงจัดลักษณะการปกครองโดยแบ่งเป็นมณฑล นครนายกได้เข้าไปอยู่ในเขตมณฑลปราจีนบุรี จนเมื่อ พ.ศ. 2445 ทรงเลิกธรรมเนียมการมีเจ้าครองเมือง
  และให้มีตำแหน่งผู้ว่าราชการจังหวัดขึ้นแทน และในช่วง พ.ศ. 2486-2489 นครนายกได้ถูกโอนไปรวมกับจังหวัดปราจีนบุรีและสระบุรี หลังจากนั้นจึงแยก
  เป็นจังหวัดอิสระจังหวัดนครนายกมีเนื้อที่ประมาณ 2,122 ตารางกิโลเมตร หรือประมาณ 1,326,250 ไร่ สภาพพื้นที่โดยทั่วไปเป็นที่ราบอยู่ในหุบเขาตอนเหนือ
  ทางตะวันออกเป็นเนินสูงและป่าเขาติดต่อกับเขาดงพญาเย็น ส่วนทางตอนกลางและตอนใต้เป็นที่ราบลุ่ม ภูเขาที่สำคัญ คือ เขาใหญ่ เขาเขียว เขาชะโงก
  และเขานางรอง เป็นต้น ซึ่งเป็นแหล่งต้นน้ำลำธารและน้ำตกที่สวยงามหลายแห่งจังหวัดนครนายกแบ่งเขตการปกครองออกเป็น 4 อำเภอ ได้แก่ อำเภอเมือง
  นครนายก อำเภอบ้านนา อำเภอองครักษ์ และอำเภอปากพลี